มันปู

มันปู น้ำพริก กินกับลาบ

มันปู  ผักพื้นบ้านที่มีประโยชน์

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Glochidion Perakense Hook. f. , Glochidion littorale, Glochidion wallichianum Muell.Arg.)

ชื่อวงศ์ : EUPHORBIACEAE

ชื่ออื่นๆ : มันปู, มันปูใหญ่, ชุมเส็ด, พุงหมู, นกนอนทะเล, ยอดเทะ, สมเส็ดผลมันปู

มันปูเป็นพืชผักพื้นบ้านทางภาคใต้ของประเทศไทย ซึ่งในแต่ละท้องถิ่นจะมีชื่อเรียกแตกต่างกันออกไป มักเจริญเติบโตอยู่ในบริเวณชายป่าพรุ และป่าน้ำกร่อย ที่ราบเชิงเขา ส่วนในแถบประเทศอินเดีย ศรีลังกา เวียดนาม และมาเลเซีย ก็พบมีการกระจายพันธุ์อยู่ด้วย ต่อมาในระยะหลังก็นิยมนำมาปลูกในบริเวณบ้านเพื่อให้สะดวกในการเก็บเกี่ยวมารับประทาน

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ลำต้น

มันปูเป็นไม้ยืนต้นทรงพุ่มขนาดใหญ่ บริเวณปลายกิ่งมักจะห้อยลงมา ความสูงของลำต้นมีประมาณ 15 เมตร

ใบ

มีลักษณะเป็นรูปทรงรี หรือรูปไข่กลับ ออกเรียงสลับตรงข้ามกันที่บริเวณกิ่ง ออกเป็นใบเดี่ยวๆ ใบและก้านที่ยังอ่อนอยู่จะมีสีแดงหรือสีแดงอมม่วง เมื่อแก่จะกลายเป็นสีเขียว โคนใบมน ปลายใบแหลม ขอบใบเรียบ ผิวใบเกลี้ยง มีเส้นแขนงใบประมาณ 5-7 คู่ ขนาดความกว้างของใบมีประมาณ 3.5-5.5 ซม. ยาวประมาณ 5-14 ซม. ก้านใบมีความยาวประมาณ 3-5 มม.

ดอก

ดอกของมันปูจะออกเป็นช่อกระจุกบริเวณง่ามใบ เป็นช่อสีเขียวอ่อนขนาดเล็ก ไม่มีกลีบดอก มีกลีบเลี้ยงจำนวน 6 กลีบ มีดอกตัวผู้และดอกตัวเมียอยู่ในต้นเดียวกัน ในช่วงเดือนมีนาคม-ตุลาคม มักจะออกดอกให้เห็น

ผล

ลักษณะของผลเป็นรูปทรงกลมแป้น มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1.5-2 ซม. และสูงประมาณ 1.2-1.5 ซม. ผลแก่มีสีชมพูไปจนถึงสีแดง ภายในผลจะแบ่งออกเป็น 10-12 พู เมื่อแห้งจะแตกออก และมีเมล็ดรูปร่างค่อนข้างกลมขนาดเล็กอยู่ภายในประมาณ 10-12 เมล็ด โดยมีเยื่อหุ้มสีแดงติดอยู่ที่ปลายของแกนผล

การขยายพันธุ์

ทำได้โดยการเพาะเมล็ด การตอนกิ่งก้าน และการแยกหน่อ

ประโยชน์และคุณค่าทางโภชนาการ

ในใบมันปูมีสารอาหารที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกายมากมาย ได้แก่ พลังงาน วิตามินเอ เบต้าแคโรทีน รูทีน วิตามินอี วิตามินบี2 วิตามินซี ไนอะซิน โปรตีน ไขมัน คาร์โบไฮเดรต เส้นใย เถ้า และแคลเซียม นอกจากจะใช้เป็นผักสดกินคู่กับอาหารต่างๆ แล้ว ยังสามารถช่วยป้องกันการเกิดโรคมะเร็งได้ด้วย เนื่องจากมีสารต้านอนุมูลอิสระอยู่เป็นจำนวนมาก มีสารโพลีฟีนอลสูงกว่าผักธรรมดาทั่วไป จึงช่วยยับยั้งไม่ให้เซลล์ในร่างกายถูกทำลาย ทำให้มีสุขภาพที่สมบูรณ์แข็งแรง ดูอ่อนกว่าวัย สารต้านอนุมูลอิสระในใบมันปูยังมีฤทธิ์ต้านภาวะอักเสบ ช่วยลดความเสี่ยงของมะเร็งบางชนิด โรคหัวใจ และต้อกระจกได้ด้วย

สรรพคุณทางยาโบราณ

รากและลำต้น-ใช้ต้มน้ำดื่มเป็นยาบำรุง แก้อาการร้อนใน